Güvenli iletişim protokolleri

Özel konuşmaları gerçekten özel tutmak — biri izliyorken bile

Neden şiddet mağdurlarının güvenli iletişime ihtiyacı var?

Partner şiddetine maruz kalan biri için günlük konuşmalar tehlikeli hale gelebilir. Kontrolcü bir partner, mesajları okuyabilir, aramaları dinleyebilir hatta mağdurun telefonunu izlemek için uygulamalar yükleyebilir — çoğu zaman fark edilmeden. Böyle durumlarda nasıl iletişim kurduğunuz, ne söylediğiniz kadar önemlidir.

Güvenli iletişim protokolleri, dijital dünyadaki perdeyi çekip kapıyı kilitlemeye benzer. Mükemmel değillerdir ama bir şiddet uygulayıcısının — veya başkalarının — iletişimi gizlice dinlemesini, manipüle etmesini veya kimlik taklit etmesini büyük ölçüde zorlaştırırlar.

“Güvenli protokol” aslında ne anlama geliyor?

Jargonu basitleştirelim: Protokol, bilgisayarların mesaj alışverişi için izlediği kurallar bütünüdür. Güvenli bir protokol, bu mesajları özel, korumalı ve güvenilir tutmak için ek adımlar ekler.

İyi protokoller:

Mesajları şifreler (yalnızca gönderici ve alıcı okuyabilir)
Kimsenin içeriği gizlice değiştirememesini sağlar
Mümkün olduğunca az metaveri (kimin kimle, ne zaman, nereden iletişim kurduğu) bırakır
Doğru kişiyle konuştuğunuzu teyit eder — taklitçiyle değil

Matematiği anlamanıza gerek yok. Hangi araçların bunları kullandığını ve uyarı işaretlerini nasıl tanıyacağınızı bilmeniz yeterli.

Konuşmaları koruyan araçlar (ve ne için uygun oldukları)

Bu uygulamalar güvenli protokoller kullanır — bazıları diğerlerinden daha iyi — ve partner şiddeti çalışmalarında yaygın olarak tercih edilir.

1. Signal

En iyi kullanım: Mağdurlar ve güvenilir kişiler arasında özel mesajlaşma/aramalar
Artıları: Uçtan uca şifreleme (başkası yazışmaları okuyamaz), kişileri saklamaz, mesajları gizleyebilir ve otomatik silinecek şekilde ayarlayabilir.
Sınırları: Kayıt için telefon numarası gerekir. Şiddet uygulayıcı kişi rehberinize erişebiliyorsa kiminle konuştuğunuzu görebilir.

2. Briar

En iyi kullanım: İnternet veya mobil şebeke olmadan güvenli sohbet
Artıları: Yakındaki cihazlar arasında Bluetooth/Wi-Fi ile çalışır. Sunucu gerektirmez. Telefon numarası, bulut yedeği veya iz bırakmaz.
Sınırları: Yalnızca iki kişi de uygulamayı kullanıyorsa ve yakınsa çalışır. Uzaktan sohbet için uygun değildir.

3. Session

En iyi kullanım: Kimliğinizi açığa çıkarmadan anonim mesajlaşma
Artıları: Telefon numarası/e-posta gerektirmez. Mesajları Tor benzeri bir sistemle anonimleştirir.
Sınırları: Diğer uygulamalara göre daha yavaştır. Nispeten yenidir.

4. ProtonMail (ve ProtonDrive)

En iyi kullanım: Hassas e-postalar/dosyalar gönderme
Artıları: İsviçre merkezli şifreli e-posta hizmeti. İki ProtonMail kullanıcısı arasında otomatik şifreleme. ProtonDrive ile şifreli dosya paylaşımı yapabilirsiniz.
Sınırları: Alıcı ProtonMail kullanmıyorsa, mesajı manuel olarak parolayla korumanız gerekir.

5. WhatsApp

En iyi kullanım: Signal mümkün olmadığında genel mesajlaşma
Artıları: Şifreleme için Signal Protokolü’nü kullanır. Kullanımı kolay ve tanıdıktır.
Sınırları: Meta’ya (Facebook) aittir; kiminle yazıştığınızı kaydedebilir. Yüksek riskli durumlar için ideal değildir.

Partner şiddeti bağlamında gerçek hayat örnekleri

Bir mağdur, telefonunda iz bırakmadan bir destek çalışanına ulaşmak istiyor: Signal kullanıyor, mesajları 1 saat sonra silinecek şekilde ayarlıyor ve kilid ekranında önizlemeleri kapatıyor.
Bir sığınma evi çalışanı, yeni gelen birine mobil veri kullanmadan arkadaşıyla iletişim kurmasında yardım ediyor: Briar ile iki cihazı bağlıyor ve uygulamayı sonradan nasıl sileceğini gösteriyor.
Bir şiddet uygulayıcı, mağdurun WhatsApp hesabını QR kodunu tarayarak kopyaladı: Destek çalışanları Session’a geçiyor ve uygulamayı PIN ile nasıl kilitleyeceğini öğretiyor.
Bir mağdur avukatına yasal belgeler gönderiyor: İkisi de ProtonMail kullanıyor veya mağdur ekleri parolayla koruyup bu parolayı Signal üzerinden paylaşıyor.
Yurtdışındaki bir arkadaş, şiddet uygulayıcıyı alarm vermeden yardım etmek istiyor: Signal kuruyorlar ve tehlikeyi belli etmeden işaret verecek bir kod kelime kararlaştırıyorlar.

Güvenli protokollerin karşı koyamadığı durumlar

En gelişmiş protokoller bile şu durumlarda işe yaramaz:

Şiddet uygulayıcı cihaza fiziksel erişime sahipse (mesajları gerçek zamanlı okuyabilir)
Casus yazılım yüklüyse (hangi uygulama olursa olsun her şeyi görür)
Mağdur telefonunu açmaya veya mesajları göstermeye zorlanıyorsa
Konuşmalar yanlışlıkla kaydedilir, ekran görüntüsü alınır veya iletilebilirse

Özetle: Protokol mesajı korur, cihazı değil. Bu yüzden güvenli iletişim her zaman daha geniş bir dijital güvenlik planının parçasıdır.

Mağdurlar ve destekçiler için hızlı ipuçları

Kendiliğinden silinen mesaj özelliği olan ve önizleme yapmayan araçlar kullanın
Mevcut cihazın ele geçirilmiş olabileceğini varsayın — mümkünse yeni bir cihazla başlayın
Mesajlaşma uygulamalarına PIN/biyometrik kilidi etkinleştirin
Uygulamaları güvenle silmeyi ve sohbet geçmişini temizlemeyi öğretin
“Şu an güvende değilim” işareti olarak kullanılacak kod kelimeler belirleyin
Bir iletişim yolu kesintiye uğrarsa diye yedek bir yöntem bulundurun

Güvenli protokoller her şeyi çözmez. Ama gözetimi zorlaştırır, değerli zaman kazandırır ve mağdurlara korkutucu durumlarda nefes alma alanı sağlar. Bu araçların kullanımı — destekçiler, arkadaşlar ve aileler arasında — ne kadar normalleşirse, güç dengesini o kadar değiştirebiliriz.