Wie veroorzaakt de schade of voert de surveillance uit?

In dit soort dreigingsmodel beginnen we met de vraag: Wie zit er achter de schade?
Het antwoord is niet altijd duidelijk. Het gaat niet alleen om ‘slechte mensen die slechte dingen online doen’ – het is een hele reeks actoren, van centrale figuren tot stille facilitators. Sommigen handelen opzettelijk, anderen laten simpelweg deuren openstaan. Allen dragen bij aan de schade.

Dit zijn de tegenstanders – de mensen (en systemen) die je digitale veiligheid in gevaar brengen.

Misbruikende partners (huidig of vroeger)

De centrale figuur in dit verhaal.
Geen mysterieuze hacker in een kelder, maar iemand die je stem, je gewoontes, je zwakke punten – en waarschijnlijk je pincode – kent.

Ze hadden mogelijk volledige toegang tot je apparaten en accounts, vaak met jouw weten en vertrouwen. Die toegang is misschien nooit ingetrokken. In veel gevallen was de telefoon een cadeau, de router door hen geïnstalleerd of het wachtwoord voor je e-mail in een gedeelde la gekrabbeld ‘voor het geval dat’.

Hun voordeel is niet technisch. Het is emotioneel. Ze weten waar je op klikt. Ze weten hoe ze je kunnen overhalen. Ze kunnen surveillance rechtvaardigen als ‘bezorgdheid’, controle als ‘zorg’ of financiële bemoeienis als ‘je beschermen’.

Belangrijk: dit geldt voor zowel huidige als vroegere partners. Sterker nog, sommige van de ergste misbruiken beginnen nadat iemand is vertrokken.

Facilitators van derden

Misbruikers handelen zelden alleen. Ze worden geholpen – soms bewust, soms niet – door anderen die tools, tijd of legitimiteit bieden.

• Stalkerware-verkopers adverteren apps onder de noemer ‘ouderlijk toezicht’ of ‘werknemersmonitoring’. Maar ze weten heel goed wie hun echte klanten zijn. Hun advertenties zeggen het misschien niet expliciet, maar hun forums, reviews en ontwerpkenmerken verraden het.
• Soms worden privédetectives ingehuurd om ‘in de gaten te houden’ of data op te graven. Niet alle detectives zijn onethisch, maar er is een grijze markt van digitale snuffelaars gespecialiseerd in het monitoren van exen, vaak zonder toestemming.
• Vrienden, familie of kennissen kunnen worden betrokken – sommigen vrijwillig, anderen gemanipuleerd. Ze geven mogelijk informatie door (‘even checken’), delen sociale posts of helpen zelfs apps te installeren in de veronderstelling dat ze helpen.

De misbruiker controleert het narratief. Alle anderen zijn bijrollen – zelfs als ze het niet doorhebben.

Kwaadwillende actoren (opportunisten)

Deze staan niet direct in verband met de misbruiker. Het zijn de digitale opportunisten – zij die gedijen in de rommelige, onveilige onderlaag van het internet.

Stel, je partner hergebruikte je wachtwoord op vijf platforms, en één daarvan wordt gehackt. Een oplichter aan de andere kant van de wereld heeft nu mogelijk toegang tot je inbox, cloudopslag of webcam.

Je relatie kan ze niets schelen. Ze willen iets om mee te chanteren: creditcardnummers, compromitterende foto’s, toegang die ze kunnen verkopen.
Maar voor jou is het effect hetzelfde – privacy geschonden, controle verloren.

Dit wordt extra riskant als misbruikers bewust zwakke beveiliging gebruiken (geen tweefactorauthenticatie, simpele wachtwoorden), wetende dat deze accounts makkelijker te kraken zijn – door iemand.

Platforms en diensten (onbedoeld)

Geen mensen, maar toch krachtige tegenstanders. Dit zijn de techbedrijven en dienstverleners die systemen bouwen die ervan uitgaan dat iedereen in je huishouden goed met elkaar overweg kan.

Het probleem is dat platforms vaak:

• ‘Delen met familie’ inschakelen zonder toestemmingsmechanismen
• Kritische beveiligingsinstellingen achter jargon verstoppen
• Toegangslogs naar de verkeerde persoon (of niemand) sturen
• Gemak boven privacy verkiezen
• Iemand verwijderen laten lijken op het verwijderen van je eigen account

Het is geen kwaadwillendheid – het is nalatigheid. Ze hebben ontworpen voor het ideale scenario. Maar als misbruik in beeld komt, ondersteunen diezelfde systemen het stilletjes door niets te doen.

Kortom: ze zijn de stille partners in veel te veel gevallen van technologie-facilitair misbruik.

Een woord over dit onderdeel

Je tegenstanders begrijpen gaat niet over angst – het gaat over duidelijkheid.
Wie heeft toegang? Wie profiteert van die toegang? En wie ondersteunt hen, misschien zonder het te weten?

Het doel hier is niet om elke betrokken persoon of elk product de schuld te geven, maar om de bewegende delen te benoemen. Want als je weet wie er in de kamer is – digitaal of anders – kun je geïnformeerde beslissingen nemen om je ruimte terug te nemen.

Eén login. Eén instelling. Eén account per keer.