Jouw apparaat, jouw regels

Telefoons en laptops bevatten vaak meer van je leven dan je beseft. Dit hoofdstuk helpt je verborgen risico’s te spotten, controleert op tracking en helpt je veilig de controle terug te nemen—vooral als het apparaat cadeau is gedaan of ‘als gunst’ is ingesteld.

Hoe je een telefoon controleert op stalkerware of verdachte apps

Als je telefoon aanvoelt alsof er een extra paar ogen meekijkt, zou dat best kunnen. Het is geen paranoia als iemand iets heeft geïnstalleerd zonder dat je het zag. Hier is de rustige manier om te controleren—zonder op te vallen.

  1. Subtiele tekenen dat er iets mis is
  • Batterij die snel leegloopt zonder reden
  • Vreemd gedrag (scherm flikkert, oververhitting, traagheid)
  • Apps die je niet herinnert te hebben geïnstalleerd
  • Onverklaarbaar dataverbruik—vooral met mobiele data uit

Geen enkel bewijst iets, maar samen? Het is een nadere inspectie waard.

  1. Blader handmatig door je app-lijst. Open je lijst met geïnstalleerde apps. Scroll langzaam. Let op:
  • Apps met generieke namen (bv. “Systeemservice”, “Apparaatinfo”)
  • Geen icoon of vreemd icoon
  • Hele kleine bestandsgroottes (spyware verstopt zich vaak in het zicht)
  1. Controleer app-machtigingen. Zoek naar apps met onnodige toegang:
  • Android: Instellingen → Privacy → Machtigingenbeheer
  • iPhone: Instellingen → Privacy & Beveiliging → controleer Camera, Microfoon, Locatie

Als een rekenapp microfoontoegang heeft, is dat een rode vlag.

  1. Controleer apparaatbeheerders (alleen Android). Deze hebben extra controle. Instellingen → Beveiliging → Apparaatbeheerders

Onbekende apps? Noteer ze, maar verwijder nog niet.

  1. Verwijder niet meteen. Spyware verwijderen kan de installateur alarmeren. In plaats daarvan:
  • Noteer verdachte app-namen
  • Maak screenshots of foto’s van instellingen
  • Plan een volledige reset of zoek hulp voor actie
  1. Overweeg een secundair apparaat. Een simpele telefoon (zelfs een ‘domme’) geeft je veilige ruimte voor gevoelige gesprekken terwijl je de hoofdtelefoon onderzoekt.

Hoe je schoon begint met een nieuw apparaat

Soms kun je beter niet vechten tegen oude spoken. Als je apparaat te gecompromitteerd voelt, geeft een schone start vrijheid om opnieuw op te bouwen.

  1. Kies een apparaat dat je vanaf de setup controleert. Vermijd cadeaus, refurbished zonder garantie of door anderen ‘als gunst’ ingesteld. Nieuw is niet altijd nodig—alleen schoon, geüpdatet en volledig onder jouw controle.

  2. Herstel niet vanuit cloudback-ups. Hoe verleidelijk ook, dit kan problemen importeren. Stel helemaal opnieuw in.

  • Kopieer essentiële data handmatig (foto’s, contacten etc.)
  • Laat oude apps, instellingen en opgeslagen wachtwoorden achter

  1. Installeer minimale apps. Houd het bij essentie—berichten, e-mail, maps. Log niet in op oude accounts tot je zeker weet dat ze veilig zijn.

  2. Gebruik waar mogelijk nieuwe inloggegevens

  • Nieuw e-mailadres
  • Nieuwe app-accounts
  • Hergebruik geen oude gebruikersnamen of wachtwoorden—die kunnen bekend zijn

  1. Stel synchronisatie tussen apparaten uit. Houd apparaten onafhankelijk tot je zeker bent van je nieuwe setup. Vermijd inloggen op gedeelde laptops of berichtensync tussen platforms.

  2. Verberg je in het zicht (indien nodig). Als de verandering vragen zou oproepen, stel dan een ‘publiek’ profiel in en verberg gevoelige apps in beveiligde mappen of multi-user modus (Android ondersteunt dit).

Hoe je tracking op je telefoon vermindert

Zelfs zonder duidelijke spyware lekken moderne telefoons meer informatie dan je lief is. Zo zeg je netjes tegen je telefoon dat hij moet ophouden met klikken.

  1. Schakel locatievoorzieningen (selectief) uit
  • iPhone: Instellingen → Privacy & Beveiliging → Locatievoorzieningen
  • Android: Instellingen → Locatie → App-locatiemachtigingen

In plaats van volledig uit te schakelen, beperk toegang tot apps die het echt nodig hebben (zoals maps). Zet andere op “Alleen bij gebruik” of “Weigeren”.

  1. Controleer welke apps op de achtergrond draaien. Sommige apps worden stilletjes wakker, slurpen je batterij en loggen je bewegingen.
  • Android: Instellingen → Apps → Batterij → Onbeperkte apps
  • iPhone: Instellingen → Algemeen → App-ververvanging

Schakel uit voor alles wat het niet nodig heeft. De meeste social apps niet.

  1. Controleer app-machtigingen regelmatig. Apps vragen vaak meer dan nodig. Controleer toegang tot:
  • Microfoon
  • Camera
  • Contacten
  • Sms-berichten
  • Agenda

Als je je niet herinnert toestemming te hebben gegeven, voel je vrij om “Nee” te zeggen.

  1. Reset advertentie-ID en schakel personalisatie uit
  • Android: Instellingen → Privacy → Advertenties → Advertentie-ID resetten
  • iPhone: Instellingen → Privacy → Apple-advertenties → Gepersonaliseerde advertenties uitschakelen

Stopt niet alles—maar vermindert gerichte tracking.

  1. Let op batterijgebruik-aanwijzingen. Als een onbekende app veel stroom verbruikt op de achtergrond, is dat onderzoek waard.
  • Instellingen → Batterij → Bekijk per app

Als iets obscuurs hoog staat, duik erin.

  1. Gebruik vliegtuigmodus bij inactiviteit. Klinkt logisch, maar vliegtuigmodus schakelt de meeste trackers uit. Handig ’s nachts of in stressvolle periodes.

Hoe je veilig een back-up maakt voor reset

Als je een factory reset plant—of een schone start—is het cruciaal te bedenken wat je wilt bewaren. Sommige data is onvervangbaar. Andere kan helpen bewijzen wat er gebeurde.

  1. Beslis wat je wilt behouden
  • Foto’s en video’s
  • Contacten en agenda’s
  • Belangrijke berichten
  • Bewijs: screenshots, chatlogs, verdachte apps
  1. Gebruik externe, privéopslag. Maak back-ups op iets niet verbonden met je huidige cloudaccounts (vermijd Google Drive of iCloud als die mogelijk worden gemonitord):
  • Versleutelde USB-stick
  • Privécloud (bv. Proton Drive, Sync.com)
  • SD-kaart (alleen Android)

  1. Maak geen volledige back-up. Vermijd “apparaatimage”-back-ups die gecompromitteerde apps meenemen. Exporteer handmatig alleen wat nodig is.

  2. Exporteer berichten of logs als PDF of tekst. Apps zoals Signal en WhatsApp laten chats exporteren. Doe dit voor verwijderen of resetten. Bewaar bestanden veilig.

  3. Maak screenshots van machtigingen en instellingen. Vooral bij spyware-verdenking. Zelfs als je nu niet handelt, kan het later helpen.

  4. Bewaar bewijskopieën veilig. Maak twee kopieën: één voor gebruik, één op slot. Laat een vertrouwd persoon een kopie bewaren—of gebruik beveiligde cloudopslag met two-factor-authenticatie.